Finansal teknolojilerin hızla ilerlediği günümüzde, ödeme hizmetleri ve veri paylaşımı konusunda Avrupa Birliği (AB), sürekli gelişen bir hukuki çerçeve sunmaktadır. Daha önceki Ödeme Hizmetleri Direktifi 2 (PSD2), fintech ekosistemine ciddi yenilikler katmış, açık bankacılığın önünü açarak finans sektöründe rekabeti ve inovasyonu teşvik etmiştir. Şimdi ise gözler, PSD3 olarak duyurulan yeni düzenlemelere çevrilmiştir. Bu makalede, PSD3’ün ne olduğu, PSD2’den farkları, finansal veri erişimi ve ödeme hizmetlerine neler katacağı ile gelecekteki etkileri ele alınmaktadır.
Ödeme Hizmetleri Pazarının Gelişimi
Ödeme hizmetleri pazarı son yıllarda hızlı bir dönüşüm yaşadı. AB’de elektronik ödemeler, 2017’de 184,2 trilyon avro düzeyinden 2021’de 240 trilyon avroya çıktı. Pandemi, temassız ve dijital çözümlere olan ilgiyi artırdı. Fintech girişimleri sektöre dinamizm kattı. Dijital teknolojiler, bankalarla iş birliği içinde açık bankacılık ekosistemini güçlendirdi. Bu büyüme, sahte işlemler gibi gelişmiş dolandırıcılık yöntemlerini de beraberinde getirdi. Avrupa Komisyonu, bu fırsat ve riskleri dengelemek için PSD3’ü (Payment Services Directive 3) öne çıkarıyor. Böylece güvenlik ve inovasyon dengesini sağlayan kapsamlı bir çerçeve oluşturmayı hedefliyor.
PSD3 Nedir?
PSD3 (Payment Services Directive 3), Avrupa Birliği Komisyonu tarafından önerilen ve ödeme hizmetleri sektörünü güncel koşullara uyumlu hale getirmeyi amaçlayan yeni bir yönergedir. PSD2, fintech ekosistemine taze bir soluk getirmiş ve açık bankacılığın önünü açmıştı. PSD2 ile sağlanan avantajların üzerine çıkarak inovasyonu teşvik etmek, tüketiciyi korumak ve rekabeti geliştirmek için çeşitli revizyonlar getirmektedir. PSD3, geleneksel finans kuruluşlarından fintech start-up’larına kadar tüm sektör oyuncularının dikkate alması gereken kapsamlı düzenlemeler sunar.
PSD3, bu temelleri daha da ileriye taşıyarak:
- Tüketiciyi korumaya yönelik yeni güvenlik önlemlerini,
- Rekabet ve inovasyonu destekleyen düzenlemeleri,
- Veri paylaşım standartlarını netleştiren kuralları içeren kapsamlı değişiklikler getiriyor.
Ayrıca geleneksel bankalar, finansal teknoloji girişimleri ve üçüncü taraf ödeme sağlayıcılar (TPP) gibi her düzeyden oyuncu için önemli zorunluluklar barındırıyor.
PSD3’ün Gelişim Süreci
- PSD1 (2007) ile sınır ötesi ödemelerde ortak bir pazar oluşturma hedefi vardı.
- PSD2 (2015) ile açık bankacılığa doğru büyük bir adım atıldı, üçüncü taraf sağlayıcılar (TPP) için düzenlemeler getirildi ve müşteri onayı ile veri paylaşımı yaygınlaştı.
- PSD3, hızla dönüşen finansal teknoloji trendlerine uyum sağlama amacıyla ödemeler ve veri paylaşımında yeni standartları belirlemeye yöneliktir.
Bu düzenleme paketi içerisinde ayrıca Finansal Veri Erişimi (Financial Data Access – FIDA) taslakları ve yeni ödeme hizmetleri regülasyonu (Payment Services Regulation – PSR veya PSR1) da bulunmaktadır. PSD3 ise bu regülasyonlar ile birlikte, ödeme ekosistemini yeniden şekillendirme ve güvence altına alma görevi üstlenir.
PSD2 ve PSD3 Arasındaki Önemli Farklar
1. Açık Bankacılık ve Veri Paylaşımı
PSD2, müşterilerin rızasıyla hesap verilerini alan TPP’lere kapı aralayarak açık bankacılık ekosistemini ateşledi. PSD3, veri paylaşım standartlarını daha güvenli hale getirip bankalar ve fintech girişimleri arasındaki entegrasyonu kolaylaştırmayı amaçlıyor. Bu adım, yeni ürün ve hizmetlerin gelişimini tetiklerken tüketicilere daha geniş seçenekler sunuyor.
2. Güvenlik ve Tüketici Koruması
PSD2, güçlü kimlik doğrulama (Strong Customer Authentication – SCA) ile önemli bir güvenlik katmanı eklemişti. PSD3, bu güvenlik standartlarını daha güncel tehditlere karşı güncelleyerek tüketici haklarını güçlendiriyor. Sahte işlemlerin önüne geçmek amacıyla daha sıkı kimlik doğrulama süreçleri ve anlık uyarılar yaygınlaşacak.
3. Daha Geniş Kapsam ve Yeni Oyuncular
PSD3, e-para kuruluşları ve dijital cüzdan sağlayıcıları gibi yenilikçi oyunculara özel düzenlemeler getiriyor. Böylece rekabet artarken tüketiciler çok daha fazla seçeneğe sahip olacak ve daha güvenli bir finansal ortama erişecek.
4. Teknoloji ve İnovasyona Esnek Yaklaşım
PSD3, yapay zekâ ve makine öğrenimi tabanlı ödeme çözümleri gibi yeni teknolojileri dikkate almayı amaçlıyor. Bu sayede sektöre giriş bariyerleri daha yönetilebilir hale gelirken, inovatif ürün ve hizmetler için de yasal zemin oluşturuluyor.
Finansal Veri Erişiminin Rolü (FIDA)
Finansal veri erişimi (FIDA) taslakları, PSD3 ekosisteminde önemli bir yere sahiptir. Veri sahipliği ve “müşterinin kendi verileri üzerindeki kontrolü” kavramlarını güçlendiren bu düzenlemeler, paylaşılan verinin standart ve güvenli bir formatta kullanılmasını öngörür. Bu da fintech şirketlerinin inovasyon hızını artırırken, aynı zamanda veri koruma ve müşteri mahremiyetini ön plana çıkarır.
- Açık API Standartları: Bankalar ve diğer finansal kurumlar, API’lerini (Uygulama Programlama Arayüzü) standart protokollere uygun şekilde sunarak veri paylaşımını kolaylaştırmakla yükümlü olacaktır.
- Veri Kullanımındaki Sorumluluk: Erişilen verilerin güvenli bir ortamda saklanması ve işlenmesi, gizlilik ihlallerine karşı sıkı kurallarla desteklenir.
PSD3’ün Gelecekteki Etkileri
- Dijital Ödemelerin Yaygınlaşması
PSD3 ile ödeme hizmetleri daha uygun maliyet, hız ve güvenlik kapsamında gelişecektir. İşletmeler ve tüketiciler arasındaki para transferleri, daha gerçek zamanlı ve entegre çözümlerle gerçekleşirken, sınır ötesi ödemelerde de ek avantajlar sağlayacaktır. - Rekabetin Artması
Yeni düzenleme, sektöre daha fazla fintech oyuncusunun girmesine olanak tanır. Böylece geleneksel bankalar dâhil her kuruluş, kullanıcı deneyimini iyileştirmek ve daha yenilikçi hizmetler sunmak için rekabet edecektir. - İş Modellerinde Dönüşüm
Açık bankacılığın genişlemesi, kişiselleştirilmiş finansal çözümler, yapay zekâ tabanlı analizler ve dijital cüzdan hizmetleri gibi alanlarda yeni iş modelleri doğuracaktır. Bu durum, hem B2C (işletmeden tüketiciye) hem de B2B (işletmeden işletmeye) segmentlerinde önemli değişiklikler getirecektir. - Düzenleyici İş Birliği
PSD3 ve FIDA ile düzenleyici otoriteler, teknoloji şirketleri ve finans sektörü arasındaki diyalog daha da yoğunlaşacaktır. Bu iş birliği, endüstride oluşabilecek riskleri öngörüp önlemleri hızlıca uygulamayı kolaylaştırır.
PSD3’ün Sektöre Yönelik Stratejik Öneriler
- Veri Odaklı Yaklaşım
- API Entegrasyonu: Finansal kurumlar, verilerini standart API’ler üzerinden paylaşarak yenilikçi uygulamaların entegrasyonunu sağlamalı.
- Veri Analitiği: Müşteriden alınan veriler, yapay zekâ ve veri analitiği yoluyla katma değerli ürün ve hizmetlere dönüştürülmeli.
- Güvenlik ve Uyum
- Siber Güvenlik İyileştirmeleri: Kimlik doğrulama ve yetkilendirme süreçleri düzenli olarak gözden geçirilmeli, gelişen siber tehditlere karşı proaktif önlemler alınmalı.
- Düzenleyici Raporlama: Yeni gereksinimler doğrultusunda düzenli raporlama ve denetim süreçleri oluşturulmalı.
- Tüketici Odaklı İnovasyon
- Kullanıcı Deneyimi: Basit, anlaşılır ve hızlı ödeme seçenekleri sunarak müşteri memnuniyetini artırmak önemli.
- Yeni Ürün Geliştirme: Dijital cüzdanlar, anlık ödeme sistemleri, abonelik yönetimi gibi alanlarda müşteriye değer katan çözümler geliştirilmeli.
- İş Birlikleri ve Ekosistem Kurma
- Üçüncü Taraf Sağlayıcılar: Fintech girişimleriyle yapılan iş birliği, bankaların ve finansal kurumların yenilikçi hizmetler sunmasını kolaylaştırabilir.
- Küresel Yaklaşım: PSD3 ve benzeri regülasyonları izleyen diğer bölgelerle entegre çözümler geliştirerek uluslararası rekabet avantajı elde edilebilir.
PSD3, Avrupa’nın ödeme hizmetleri ve finansal veri erişimi alanında köklü bir dönüşüme hazırlandığı yeni dönemin habercisidir. PSD2 ile tanıştığımız açık bankacılık ve veri paylaşımı kültürü, PSD3 düzenlemeleri sayesinde daha güvenli, şeffaf ve yenilikçi bir zemine kavuşacaktır. Bu yeni çerçeve, finans sektöründeki tüm aktörlere rekabetçi kalma ve tüketici odaklı çözümler üretme sorumluluğu yüklerken, son kullanıcılar için de daha geniş ve kaliteli hizmet yelpazesi sunacaktır.
Gelecekte finansal veri erişiminin (FIDA) sağladığı avantajlar, dijital ödemelerin yaygınlaşması ve tüketicilerin korunmasına dair kapsamlı tedbirler, Avrupa genelinde inovatif çözümleri teşvik edecek ve finans sektöründe yepyeni iş modellerini beraberinde getirecektir. Bu dönüşüme hazırlık yapmak ve uyum sağlamak isteyen tüm sektör oyuncuları, veri güvenliği, müşteri deneyimi ve düzenleyici beklentilerin birleştiği noktada stratejilerini şekillendirmelidir.
Kaynaklar
- https://finance.ec.europa.eu/publications/financial-data-access-and-payments-package_en
- https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_23_3544
Bu içerik genel bilgilendirme amaçlı olup, yasal veya finansal danışmanlık niteliği taşımamaktadır. PSD3’e uyum sürecinde uzman desteği almak gerekir.