Piyasalarda işlem yapanlar veya finansal piyasaları yakından takip edenler için sayısız terim ve kavram bulunur. Bu kavramlardan en yaygın kullanılanlardan biri de “ayı piyasası” ve “boğa piyasası” tanımlamalarıdır. Bu içerikte, ayı piyasası ve boğa piyasaları üzerine merak ettiğiniz tüm detayları bulabilirsiniz.
Piyasa Nedir?
Finansal anlamda piyasa, herhangi bir değeri olan malın, hizmetin veya varlığın alınıp satıldığı fiziki ya da temsili ortamlardır. Borsa kavramı ile eş anlamlı olarak da kullanılabilir. Geçmişte, fiziki mekanlar olan piyasalar veya borsalar, teknolojinin gelişmesi ile birlikte fiziki önemini yitirmiştir. Günümüz dijital dünyasında, piyasalar genellikle bilgisayar ortamında veya internet üzerinde kurulu platformlarda alıcı ve satıcıların karşılaştığı durumlardır. Bu piyasalar, mekândan bağımsız olsa da temsil ettikleri ülkelere, bölgelere, alınıp satılan varlığa veya işlem türüne göre farklı isimler alabilir. Örneğin, Türkiye piyasaları, Asya piyasaları, döviz piyasaları, altın piyasaları, vadeli işlem piyasaları, hisse senedi piyasaları gibi birçok örnek verilebilir.
Ayı ve Boğa Piyasası Nedir?
Piyasa kavramının tanımının ardından, ayı ve boğa piyasalarını açıklamadan önce, piyasaların temelinde yatan bir kavrama değinmek faydalı olacaktır. Piyasalarda, alıcı ve satıcıların takas amacıyla karşı karşıya gelmesiyle birlikte fiyat oluşur. Piyasanın konusu olan varlığın fiyatı, alıcı ve satıcıların arz-talep dengesine göre hareket eder. Günümüzde piyasalar, kendi kurallarına ve dinamiklerine uygun olarak fiyatların belirlendiği yerlerdir. Ayı ve boğa piyasaları ise piyasalarda oluşan fiyat hareketlerinin yönüne göre tanımlanır.
Herhangi bir piyasada, söz konusu varlığın ya da varlıkların fiyatı, belirli bir süre boyunca aşağı yönlüyse, yani düşüş trendindeyse, “ayı piyasası” denir. Bunun aksine, herhangi bir piyasada fiyatların bir süredir yükselişte olduğu durumlarda ise “boğa piyasası” tanımlaması yapılır.
Ayı ve Boğa Piyasalarının Belirlenmesi
Ayı ve boğa piyasalarının tanımlanmasındaki en kritik husus, fiyatların ne kadar süredir aşağı ya da yukarı yönde seyrettiği ile ilgilidir. Örneğin, kaç gün, kaç seans ya da kaç kapanışta fiyatların arka arkaya yukarıya veya aşağı yönlü gitmesi gerektiği belirsizdir. Bu süre, çeşitli matematiksel ve istatistiksel analizler veya iktisadi yorumlamalar ile belirlenebilir. Hassas bir yöntemle analiz yapan birisi için 5-6 gün boyunca aşağı yönlü gitmesi ayı piyasası anlamına gelebilirken, bir başka analiz yapan için bu süre 20 gün olabilir.
Ancak, ayı ve boğa piyasalarının söz konusu olabilmesi için, süreden bağımsız olarak fiyat hareketlerinde belirli bir yönde süreklilik aranır. Fiyatların yönü ısrarlı bir şekilde aşağı ya da yukarı hareket ettikçe, ayı veya boğa piyasası tanımlaması daha yüksek sesle dile getirilir.
Neden Ayı ve Boğa Piyasası Denir?
Piyasalara “ayı” ve “boğa” isimlerinin verilmesiyle ilgili birçok farklı bilgi olsa da kesin bir açıklaması yoktur. Genel kabul gören gerekçe, ayı ve boğaların saldırma şekilleri ile ilgilidir. Ayılar saldırırken pençelerini yukarıdan aşağıya doğru savururken, boğalar boynuzlarını aşağıdan yukarı doğru savurur. Ayı ve boğanın saldırılarındaki bu yönler, fiyatların gösterildiği grafiklere benzetilerek bu isimlendirmeler yapılmıştır.
Fiyatı sürekli düşen bir varlığın fiyat-zaman grafiğinde yukarıdan aşağı doğru bir hareket gözlemlenir. Bu nedenle, düşüş trendi yaşayan piyasalar “ayı piyasası” olarak adlandırılır. Öte yandan, fiyatı artan bir varlığın grafiğinde aşağıdan yukarı yönlü bir hareket gözlemlenir. Bu yüzden, yükseliş trendi yaşayan piyasalar “boğa piyasası” olarak ifade edilir.
Ayı Piyasası (Bear Market)
- Tanım: Piyasada fiyatların uzun süreli ve sürekli bir şekilde düşüş eğiliminde olduğu dönemlerdir.
- Saldırı Yöntemi: Ayılar, pençelerini yukarıdan aşağıya doğru savurur.
- Grafik Görünümü: Fiyatların yukarıdan aşağıya doğru hareket ettiği bir grafik.
Boğa Piyasası (Bull Market)
- Tanım: Piyasada fiyatların uzun süreli ve sürekli bir şekilde yükseliş eğiliminde olduğu dönemlerdir.
- Saldırı Yöntemi: Boğalar, boynuzlarını aşağıdan yukarı doğru savurur.
- Grafik Görünümü: Fiyatların aşağıdan yukarıya doğru hareket ettiği bir grafik.
Ayı ve boğa piyasaları terimleri, ayıların ve boğaların saldırı biçimlerinden esinlenerek kullanılır. Ayı piyasası, fiyatların düşüş eğiliminde olduğu, boğa piyasası ise fiyatların yükseliş eğiliminde olduğu dönemleri tanımlar. Bu benzetme, fiyat grafiklerinde gözlemlenen hareketlerin ayı ve boğaların saldırı yönleriyle ilişkilendirilmesi sonucunda ortaya çıkmıştır.