GİB’in Yeni POS Düzenlemesi: Ödeme Sistemleri Genel Tebliğ Taslağı

Türkiye’de ödeme sistemleri, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) 9 Temmuz 2025’te yayımladığı Fiziki ve Sanal Ödeme Sistemlerine İlişkin Genel Tebliğ Taslağı ile büyük bir dönüşümün eşiğinde. Bu taslak, kayıtlı ekonomiyi güçlendirmek, vergi güvenliğini artırmak ve ödeme süreçlerinde şeffaflığı sağlamak için önemli değişiklikler getiriyor. Peki, bu düzenleme işletmeler, tüketiciler ve fintech sektörü için ne anlama geliyor?

Bu devrimi iki temel sütun üzerinde düşünebilirsin:

1. İşlem Kuralı Değişikliği: Başkasına ait POS cihazı (fiziki veya sanal) üzerinden tahsilat yapma dönemi tamamen sona eriyor. 
2. Teknolojik Zorunluluk: Eski nesil yazar kasalar için yolun sonu geldi. 10 Ocak 2025, Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlara (YN ÖKC) geçiş için belirlenen kesin son tarihti.

Bu düzenlemeleri senin için en basit ve anlaşılır adımlara ayırdık. Sadece “ne” olduğunu değil, “neden” olduğunu da anlayacak, işletmeni bu yeni döneme nasıl adapte edeceğini göreceksin.

Ödeme Sistemleri Tebliğ Taslağının Amacı Nedir?

Bu taslağın temel hedefi, mal teslimi veya hizmet sunumu yapan işletmelerin satış hasılatlarını doğru bir şekilde kaydetmesini ve fatura gibi belgelerin usulüne uygun düzenlenmesini sağlamak. Kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, QR kod ve elektronik cüzdan gibi ödeme araçlarının kullanımına yönelik kurallar getirerek, vergi kaçakçılığı ve kayıt dışı işlemlerle mücadele etmeyi amaçlıyor.

Ödeme Sistemleri Tebliğ Taslağının Başlıca Yenilikleri

Taslak, ödeme sistemlerinde bir dizi yeni kural ve zorunluluk getiriyor. İşte en önemli değişiklikler:

1. Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar (YN ÖKC) Zorunluluğu

Perakende satış veya hizmet sunumu yapan işletmeler, Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar (YN ÖKC) kullanmak zorunda. Alternatif olarak, Vergi Usul Kanunu’nun 507 sayılı Tebliği’ne uygun güvenli mobil ödeme ve elektronik belge yönetim sistemlerini tercih edebilirler. Ancak, başkasına ait cihaz veya sistemlerin kullanımı yasak.

2. POS Cihazı Paylaşımına Sınırlama

Fiziki ve sanal POS cihazlarının üçüncü şahıslarla paylaşılması genel olarak yasaklanıyor. Ancak, bayilik veya benzeri iş ilişkileri için istisnalar mevcut. Bu istisnalar, aşağıdaki koşullara bağlı:

• En az 30 bayiye sahip olma.
• Bayilik sözleşmelerinin bankalara, ödeme hizmeti sağlayıcılarına ve vergi dairelerine bildirilmesi.
• Ödeme fişlerinde ana firmanın bilgilerinin yer alması.
• Sabit IP kullanımı ve GİB’e bildirim yapılması.

3. Sanal POS Kullanımına Kısıtlama

Sanal POS sistemleri, yalnızca e-ticaret işlemleri için kullanılabilecek. Bayilik istisnaları hariç, Sanal POS’u fiziki satışta kullanamazsın. Ödeme linkleri gibi yöntemlerle fiziki satışlar için ödeme kabul edilmesi de engelleniyor.

4. Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Sorumlulukları

Bankalar ve ödeme hizmeti sağlayıcıları, POS cihazlarının yetkisiz kullanımını önlemek ve uyumluluğu sağlamakla yükümlü. Aykırılıkları GİB’e bildirmek zorundalar. Bu, ödeme altyapılarının daha sıkı denetlenmesini gerektiriyor.

5. Geçiş Süreleri ve Cezalar

Tebliğ, yayımlanmasından dört ay sonra (yaklaşık Kasım 2025) yürürlüğe girecek. Mevcut POS ve sanal POS sistemlerinin uyum sağlaması için geçiş süreleri tanınıyor:

• Bayilik kapsamındaki sistemler, yürürlük tarihini takip eden ayın sonuna kadar uyumlu hale getirilmeli.
• Ödeme hizmeti sağlayıcıları, iki ay içinde bildirimlerini tamamlamalı.
• GİB, bu süreleri 6 aya kadar uzatabilir.

Uyumsuzluk durumunda, Vergi Usul Kanunu’nun 213 sayılı maddesi uyarınca cezalar uygulanacak.

Başkasının POS’unu Kullanma Dönemi Bitiyor

GİB’in hazırladığı ödeme sistemleri tebliğ taslağı, uzun süredir devam eden ve vergi sisteminde ciddi bir gedik oluşturan bir uygulamayı hedef alıyor: başkasının POS cihazını kullanarak tahsilat yapmak. Bu bölüm, düzenlemenin arkasındaki mantığı, kuralları, ağır cezaları ve hayati istisnaları mercek altına alıyor.

Düzenlemenin Arkasındaki Mantık: GİB Neden Bu Adımı Atıyor?

Bu düzenlemenin temelinde, GİB’in saha denetimlerinde tespit ettiği yaygın bir usulsüzlük yatıyor. Bazı işletmeler, kendi gelirlerini olduğundan düşük göstermek ve daha az vergi ödemek amacıyla, yaptıkları satışların tahsilatını başka bir mükellefe (bir arkadaşa, akrabaya veya tamamen farklı bir işletmeye) ait POS cihazı üzerinden gerçekleştiriyordu.

Ancak sorun burada bitmiyor. Bu yöntem, vergi kaçakçılığında çift yönlü bir mekanizma yaratıyordu. Tahsilatın yapıldığı POS cihazının sahibi olan işletme, aslında kendisine ait olmayan bu geliri kendi hasılatı gibi gösterip, sonrasında bu işlemle ilgili sahte maliyetler veya giderler yaratarak kendi vergi matrahını haksız yere düşürebiliyordu. Kısacası, bir taraf gelirini gizlerken diğer taraf hayali gider üretiyordu.

GİB’in yeni düzenlemedeki temel amacı, bu sağlıksız bağı tamamen koparmaktır. Hedef, kazanılan her bir liranın, o lirayı gerçekten kazanan mükellefin kayıtlarına girmesini sağlamak ve böylece kayıt dışı ekonomi, vergi kaçakçılığı ve bu yollarla finanse edilebilen kara para aklama gibi yasa dışı faaliyetlerle daha etkin mücadele etmektir.

Her İşletme, Kendi Kimliğiyle Tahsilat Yapacak

Ödeme sistemleri tebliğ taslağının getirdiği kural son derece net. Mal ve hizmet satışı yapan mükelleflerin, başka bir mükellefe tahsis edilmiş ödeme sistemlerini (fiziki POS, sanal POS vb.) kullanarak tahsilat yapması kesinlikle yasaklanıyor. Artık her işletme, bir banka veya ödeme hizmeti sağlayıcısı ile kendi vergi kimlik numarası adına yapılmış bir üye işyeri sözleşmesine sahip olmak ve tahsilatlarını bu sözleşmeyle edindiği cihaz veya sistemler üzerinden yapmak zorunda.

Bu kural, sadece mağazandaki fiziksel POS cihazını değil, e-ticaret sitesinde kullandığın Sanal POS altyapısını da kapsıyor. Böylece fiziki ve dijital tüm satış kanallarında aynı şeffaflık ilkesi geçerli olacak. Düzenleme, perakende (perakende) mal ve hizmet satışı yapan tüm mükellefleri ilgilendiriyor.

Ancak bazı istisnalar da mevcut. Tebliğ taslağında, “basit usulde vergilendirilen mükellefler” ile “toptancılar” bu özel kuralın kapsamı dışında tutuluyor. 

Ceza Uygulaması: Uyumsuzluğun Maliyeti Ne Olacak?

GİB, bu kurala uyulmamasını çok ciddi finansal yaptırımlara bağlıyor. Kuralı ihlal edenlere özel usulsüzlük cezası (özel usulsüzlük cezası) kesilecek ve bu ceza hem usulsüz tahsilatı yapan işletmeye hem de POS cihazını kullandıran işletmeye ayrı ayrı uygulanacak.  

Ceza Oranı: İzin verilen durumlar haricinde, başkasının POS cihazını kullanarak tahsilat yapan mükellefe ve cihazını kullandıran mükellefe, gerçekleştirilen her bir işlem tutarının 3 katı kadar özel usulsüzlük cezası kesilmesi öngörülmektedir.

Yıllık Üst Sınır: Bu kuralın ihlali nedeniyle bir takvim yılı içinde tek bir mükellefe kesilecek toplam özel usulsüzlük cezasının 20 milyon Türk Lirası’nı geçemeyeceği hükme bağlanmıştır.  

Ayrıntılar ve İstisnalar: Bayilik Sistemleri ve Müşteri Kartları

Bu düzenlemenin asıl hedefi, yapılandırılmış ve meşru ticari ilişkileri sekteye uğratmak değil, gayriresmi veya belgelenmemiş iş ortaklıklarını şeffaf ve denetlenebilir bir çerçeveye zorlamaktır. Bu, KOBİ düzeyinde kurumsal yönetimi güçlendirmeye yönelik stratejik bir hamledir. GİB’in yaptığı resmi açıklamalar, bu niyeti açıkça ortaya koyuyor. Örneğin, bankacılık düzenlemelerine uygun, sözleşmelere dayalı “bayi-alt bayi veya benzeri” ilişkiler bu ceza kapsamının dışında tutuluyor. Bu bir yasal boşluk değil, aksine bir yol haritasıdır.

GİB, franchise, bayilik ve acentelik gibi karmaşık ticari yapıların varlığını kabul ediyor. Ancak kilit şart, bu ilişkinin artık bir el sıkışmaya değil, denetlenebilir, resmi bir sözleşmeye dayanması ve tarafların diğer tüm vergisel yükümlülüklerini (doğru belge düzenleme, hasılatı kaydetme vb.) eksiksiz yerine getirmesidir. Kısacası, düzenleme diyor ki: “Ödeme altyapısını paylaşmak istiyorsan, ticari ilişkin artık gayriresmi olamaz; yasal olarak belgelenmiş, şeffaf bir ortaklık olmak zorunda.”

Bayilik İstisnası

Özellikle Türkiye geneline yayılmış bayilik sistemleri (örneğin, büyük bir markanın yerel bayileri) için özel düzenlemeler getiriliyor. Ana firmanın POS uygulamasının bayiye ait cihazda kullanılabilmesi mümkün olacak, ancak bunun şartları GİB tarafından yayımlanacak kılavuzlarla netleştirilecek. Temel beklenti, ilişkinin sözleşmeye dayalı olması ve tüm işlemlerin ilgili taraflarca doğru bir şekilde belgelendirilmesidir.

Yayınlanan taslağa göre;

Tebliğ taslağı, ana firma ile bayileri arasındaki ticari ilişkiyi tanıyor ve belirli koşullar altında ana firmanın ödeme altyapısının bayiler tarafından kullanılmasına izin veriyor. Ancak bu esneklik, katı kurallara bağlanmış durumda. Bir bayinin, ana firmaya ait bir POS uygulamasını kendi cihazında kullanabilmesi için aşağıdaki şartların tamamının sağlanması gerekiyor:

• Geniş Ağ Zorunluluğu: Ana firmanın, Türkiye genelinde en az 30 bayiden oluşan bir ağa sahip olması şart koşuluyor.
• Resmi Sözleşme: Ana firma ile bayi arasındaki ilişkinin mutlaka yazılı bir bayilik sözleşmesine dayanması gerekiyor.
• Şeffaf Bilgilendirme: Bayinin cihazından yapılan işlem sonucunda üretilen ödeme fişinde (slip), müşterinin ana firmanın bilgilerini net bir şekilde görmesi zorunlu tutuluyor.
• GİB’e Bildirim: Bu yöntemle yapılan tüm tahsilatların, belirlenen usullere göre Gelir İdaresi Başkanlığı’na düzenli olarak raporlanması gerekiyor.

Bu kurallar, bayilik sistemlerinin devamlılığını sağlarken, yapılan her işlemin mali olarak takip edilebilir ve denetlenebilir olmasını garanti altına almayı amaçlıyor.

1. Elektronik Ticaret Faaliyetleri: E-ticaret hizmet sağlayıcıları (ETHS) veya aracı hizmet sağlayıcıları (ETAHS) gibi online platformlar üzerinden satış yapan mükellefler, Sanal POS uygulamalarını kullanarak tahsilat yapmaya devam edebilecekler. Bu noktada bankalara önemli bir sorumluluk yükleniyor: Bir işletmeye Sanal POS tahsis etmeden önce, o işletmenin gerçekten faal bir elektronik ticaret ortamına sahip olduğunu teyit etmekle yükümlüler.
2. E-Ticaret Dışı Bayilik Kullanımı: Kural olarak, Sanal POS’ların fiziki satışlar gibi e-ticaret kapsamı dışında kalan işlemlerde doğrudan kullanılması yasaklanıyor. Ancak, bayilik modeli burada da bir istisna oluşturuyor. Ana firmaya ait bir Sanal POS uygulaması, aşağıdaki ek ve daha sıkı şartların sağlanması koşuluyla bayileri tarafından fiziki satışlar için de kullanılabilecek:
   • Türkiye çapında en az 30 bayilik ağına sahip olmak.
   • Güvenlik ve izlenebilirlik için sabit bir IP adresi kullanma zorunluluğu.
   • Yapılan her satış için fatura veya benzeri mali belgelerin eksiksiz düzenlenmesi.
   • Tüm tahsilatların GİB’e eksiksiz bildirilmesi.

Bu ayrım, Sanal POS’ların amacına uygun şekilde, yani dijital ticarette kullanılmasını sağlarken, kontrollü ve denetlenebilir bayilik yapıları dışında kayıt dışı bir tahsilat aracına dönüşmesini engellemeyi hedefliyor.

Bireysel Kart Kullanımına İlişkin Netleştirme

Kamuoyunda oluşabilecek bir kafa karışıklığını gidermek adına GİB, bu düzenlemenin ödemeyi yapan kart sahibinin kimliğiyle ilgili olmadığını net bir şekilde açıkladı. Yani bir müşteri, eşine, ebeveynine veya bir arkadaşına ait kredi kartıyla ödeme yapabilir. Kural, müşterinin değil, işletmenin kimliğiyle ilgilidir. Bu, düzenlemenin amacını doğru anlamak için kritik bir ayrımdır.

İşletmeler Üzerindeki Etkisi

Bu düzenlemeler, özellikle perakende ve e-ticaret sektörlerinde faaliyet gösteren işletmeleri doğrudan etkileyecek. İşte bazı olası etkiler:

Örnek: Bir kafe sahibiysen, müşterilerinden kartla ödeme alırken YN ÖKC kullanman gerekecek. Bu, işlemlerinin anında vergi dairesine bildirilmesini sağlayarak hem şeffaflığı artıracak hem de vergi uyumunu kolaylaştıracak. 

Tüketiciler Üzerindeki Etkisi

Tüketiciler için bu düzenlemeler, ödeme süreçlerini daha güvenli ve şeffaf hale getirebilir. YN ÖKC kullanımı, işlemlerin anında kaydedilmesini sağlayarak sahte fatura veya hayali işlem risklerini azaltabilir. Ancak, bazı işletmelerde ödeme süreçlerinde değişiklikler yaşanabilir; örneğin, ödeme linkleriyle ödeme kabul eden işletmeler artık bu yöntemi kullanamayabilir.

Fintech Şirketlerinin Rolü

Fintech şirketleri, bu düzenlemelere uyum sağlamak için ürün ve hizmetlerini güncellemek zorunda. Örneğin, Param gibi şirketler, YN ÖKC ile entegre olabilen ödeme çözümleri sunarak işletmelerin geçiş sürecini kolaylaştırabilir. Param’ın sunduğu sanal POS, düşük komisyon oranları ve nakit iade avantajları, işletmelerin hem maliyetlerini düşürmelerine hem de müşteri memnuniyetini artırmalarına yardımcı olabilir.

Ayrıca, bu düzenlemeler fintech şirketleri için yenilikçi çözümler geliştirme fırsatı sunuyor. Örneğin, bayilik modellerine özel uyum paketleri veya YN ÖKC entegrasyonunu kolaylaştıran yazılımlar, pazarda rekabet avantajı sağlayabilir.

İşletmeler Şimdi Ne Yapmalı?

Bu yeni döneme hazırlanmak için hemen harekete geç:

1. Durumunu Değerlendir: YN ÖKC kullanmak zorunda mısın? Mevcut sistemlerin yeni kurallara uygun mu?
2. Sistemini Güncelle: Gerekirse hemen YN ÖKC edin veya mevcut sistemini uyumlu hale getir.
3. POS Kullanımını Düzelt: Başkasının POS’unu kullanıyorsan bu duruma derhal son ver.
4. Altyapı Sağlayıcı ile Konuş: Bankan veya ödeme hizmeti sağlayıcından uyum süreci için destek iste.
5. Takipte Kal: GİB’in duyurularını ve sektör haberlerini düzenli olarak takip et.

Değerlendirme

GİB’in yeni tebliği, Türkiye’deki ödeme sistemlerini kökten değiştiriyor. İşletmenle bu yeni kurallara hızla uyum sağlamalısın. Param olarak bu geçiş sürecinde sana en iyi hizmeti sunmak ve hep yanında olmak için çalışıyoruz. Daha fazla bilgi için GİB’in resmi web sitesini veya ödeme sistemleri tebliğ taslağının tam metnini ziyaret edebilirsin.

Kaynaklar:

• Gelir İdaresi Başkanlığı
• AA