Gelir vergisi nedir; kurumlaşmamış kişilerin elde ettikleri gelirleri üzerinden alınan vergi türüdür. Gelir vergisi gerçek kişinin bir yıl içinde sağladığı kazanç ve iratların giderleri hesaplanarak çıkartılan tutardır.
Vergi Nedir; Devlet, kamu hizmetlerinin karşılanması için kişi ya da kuruluşlardan yasal olarak para toplar. Kanun yoluyla toplanan bu paraya vergi denir ve anayasanın 73. maddesine göre herkes ödeme gücüyle orantılı olarak vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi çeşitlerinden biri olan ve kazanç sağlayan bütün işletmelerin ödemesi gereken gelir vergisi nereye ödenir, serbest meslek erbabı gelir vergisi öder mi gibi sorularının cevaplarını sizler için derledik…
Gelir Vergisi Nedir?
Çalışıp çabaladınız ve en sonunda hayallerinizdeki gibi bir iş yerine sahip oldunuz. Kazanç sağlamaya başladığınız andan itibaren devlete gelir vergisi ödemekle yükümlü hale gelirsiniz. Hukuk karşısında hak ve yetki sahibi olan kurumlaşmamış gerçek kişilerin gelirleri üzerinden alınan vergi çeşidine gelir vergisi denir. Bu, bir gerçek kişinin bir yıl içerisinde ticari olarak sağladığı kazançlar ile gelir getiren mülklerinin tutarıdır. Gelir vergisini kapsayan kazançlar Gelir Vergisi Kanunu’nda belirlenmiştir. Buna göre gelir vergisi kapsamındaki kazanç ve gelir getiren mülkler aşağıda sıralanmıştır:
- Mal ya da hizmet satışı ile elde edilen ticari kazançlar
- Zirai faaliyetler sonucunda elde edilen zirai kazançlar
- Kamu ya da özel sektörde çalışanların kazandığı ücretler
- Serbest çalışılarak elde edilen serbest meslek kazançları
- Gayrimenkul ya da menkul varlıklardan elde edilen kazançlar
Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Kişinin kazancı üzerinden alınan gelir vergisi oranları ülkenin ekonomik durumuna göre her yıl değişiklik gösterir. Gelir vergisi oranları Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından Gelir Vergi Tarifesi adı altında yayınlanır. Genellikle bu süreç işletmenin muhasebe departmanı ya da mali müşavirler tarafından yapılmaktadır. Örneğin 2020 gelir vergisi oranına göre bir işletmenin geliri yıllık 22.000 veya altındaysa, kazancının %15’i gelir vergisi olarak devlete ödenir. Diyelim ki işletmenizin yıllık toplam kazancı 10.000TL olsun. Bu rakamın %15’ini hesaplanır yani 10.000×15/100 işlemini yaparak ödemeniz gereken gelir vergisi miktarını bulabilirsiniz. 10.000 ile 15 i çarpıp sonucu da 100’e böldüğümüzde 1500 sayısını elde ederiz. Elde ettiğimiz 1500 TL devlete ödenmesi gereken gelir vergisi miktarını gösterir. Bu işlemleri Gelir İdaresi Başkanlığı’nın interaktif web sitesinden de kolayca hesaplayabilirsiniz.
Kimler Gelir Vergisi Mükellefidir?
Kimlerin gelir vergisine mükellef olduğu ilgili yasada net bir şekilde belirtilmiştir. Buna göre gelir vergisi mükellefleri tam ve dar olmak üzere ikiye aryılmaktadır:
Tam vergi mükellefleri
- Türkiye’de yaşayanlar, bir başka deyişle ikametgâhı Türkiye olanlar
- Türkiye’de bir yıl içerisinde en az 6 ay kesintisiz oturanlar
- Yurt dışında ikamet eden kamu ya da resmi dairelere bağlı çalışan Türk vatandaşları
Dar vergi mükellefleri
- İkametgâhı Türkiye’de bulunmayan gerçek kişiler
Tam vergi mükellefleri, hem Türkiye hem de yurt içindeki tüm yıllık kazanları göz önüne alınarak gelir vergisine tabi tutulmaktadır. Dar vergi mükellefleri ise sadece Türkiye’deki tüm yıllık kazançları üzerinden devlete gelir vergisi öder.
Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?
İşletmelerin yıllık elde ettiği kazançları gösteren resmi bir belge vardır. Bahsedilen resmi belgeye gelir vergisi beyannamesi denir. Bu beyannamede aynı zamanda gelir vergisi miktarı da bulunmaktadır. Gelir vergisi iki taksitle ödenebilmektedir. Ticari kazanlardan oluşan vergi ödemeleri; genellikle beyannameyi takiben ilk taksit şubat ayında ikinci taksit ise haziran ayında olacak şekilde düzenlenmektedir. Sahip olunan gayrimenkul ve menkul kıymetler için yapılan gelir vergisi ödemeleri ise beyannameyi takiben ilk taksiti mart, ikinci taksiti ise temmuz ayında yapılır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Vergi Takvimi sayfasından gelir vergisi ödemelerini takip edebilir ve ikamet ettiğiniz bölgenin vergi dairesi, iş yerinin bağlı bulunduğu vergi dairesi ya da bankalardan gelir vergisi ödemenizi yapabilirsiniz.
Paranızı dijital ortamda rahatça kullanmanız için fırsat sunan elektronik para hesabı Param ile gelir vergisi ödemelerini gerçekleştirebilirsiniz. Yapmanız gereken sadece Param Internet ya da mobil şubesine girmek! Buna ek olarak gelir vergisi ödemeleri için ödeme noktalarından Param hesabı veya kartını kullanarak da vergi ödemelerinizi yapabilirsiniz.