Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Hakkında Bilmen Gerekenler

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), emeklilik hayallerini yeniden şekillendiren en büyük adımlardan biri oluyor. Belki adını duydun, belki de hakkında birçok soru işaretiyle dolusun. Bu yazıda öncelikle TES’in ne olduğunu ve kıdem tazminatının geleceğini net şekilde anlatacağız. Sistemden kıdem tazminatına, zorunlu katılımdan bütçene etkilerine kadar tüm konuları aydınlatacağız.

Hazırsan, emeklilik planlarını bir üst seviyeye taşıyacak bu dev reformu birlikte inceleyelim.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) Nedir?

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES), devletin sunduğu zorunlu SGK emekliliğini (birinci basamak) destekleyen, çalışırken yapılan birikimlere dayalı bir “ikinci basamak” emeklilik modelidir. Sistemin temel amacı oldukça nettir: Emekli olduğunda yaşayacağın gelir düşüşünü telafi ederek, aktif çalışma hayatındaki yaşam standardını korumanı sağlamak.

Bu yapı Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) benzese de, ondan çok önemli farkları vardır. TES, cayma hakkı olmayan zorunlu katılım ve işveren katkısı gibi temel özellikleriyle mevcut sistemlerden tamamen ayrışır ve daha kapsamlı bir güvence sunar.

Peki, TES Pratikte Tam Olarak Nasıl Çalışacak?

Senin, işvereninin ve devletin yaptığı tüm katkılar sana açılan kişisel fon hesabında birikecek. Tıpkı BES gibi, maaşından kesilen pay, işvereninin ekleyeceği katkı ve devletin vereceği destek bu kişisel hesapta birikecek. Ancak BES’ten farklı olarak bu sisteme katılım zorunludur ve cayma hakkı yoktur. Böylece profesyonel şirketler birikimini yöneterek fonunun kesintisiz büyümesini ve değerlenmesini sağlayacak. Yani kontrol yine sende olacak ama sistemde kalıcılığın devlet tarafından güvence altına alınacak.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemine İhtiyaç Var mı?

Bu reformun arkasında iki temel stratejik amaç yatıyor:

1. Yurt İçi Tasarrufları Artırmak: Türkiye ekonomisinin en temel konularından biri olan düşük tasarruf oranlarını yükseltmek. Böylece TES sayesinde biriken fonlar, ülke ekonomisine can verecek yatırımlara kaynak oluşturacak.
2. Emeklilik Gelirini Güvence Altına Almak: Sistem, SGK emekli maaşına ek olarak sana ikinci bir gelir sunup finansal güvenceni artıracak. Ayrıca bu model, gelecekte sosyal güvenlik sisteminin üzerindeki finansal yükü de önemli ölçüde hafifletecektir.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, önemli bir sosyal güvenlik reformu olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca Türkiye ekonomisini güçlendiren bir sermaye piyasası aracı olmayı da hedefliyor.

TES Nasıl İşleyecek?

Sistemin finansal motoru, seni, işverenini ve devleti bir araya getiren güçlü bir katkı modeline dayanıyor. İşte bu modelin detayları:

• Çalışan Katkısı: Brüt maaşının en az %3’ü oranında bir kesinti yapılarak fona aktarılacak. Bu oran, mevcut OKS uygulamasıyla aynı.
• İşveren Katkısı: İşte en devrimsel yenilik burada! Sistemin en büyük yeniliği, artık işvereninin de senin adına fona zorunlu katkı sunmasıdır. Nitekim bu katkı, kıdem tazminatıyla bağlantılı olarak brüt ücretinin %3’ü oranında olacaktır.
• Devlet Katkısı: Devlet, bireysel tasarrufları teşvik etmeye devam ediyor. Senin ödediğin katkı payı tutarının %30’u oranında bir destek sağlayarak birikiminin daha hızlı büyümesine yardımcı olacak.

OKS’den TES’e Geçiş: En Temel Farklılıklar Neler?

TES, sıfırdan bir sistem değil, 2017’den beri uygulanan Otomatik Katılım Sistemi’nin (OKS) evrimleşmiş hali olacak. Peki, bu geçişle hayatımızda ne değişecek?

• Zorunlu İşveren Katkısı: OKS’de olmayan bu özellik, TES’i finansal olarak çok daha güçlü kılıyor.
• Cayma Hakkı Yok: OKS’deki en büyük sorun, çalışanların kısa sürede sistemden ayrılmasıydı. TES zorunlu mu? Evet, katılım zorunlu olacak ve OKS’deki gibi bir TES cayma hakkı bulunmayacak. Bu, sistemde kalıcılığı ve dolayısıyla fonların büyüklüğünü garanti altına almayı hedefliyor.

Bu dönüşüm, devletin tasarruf politikalarında “teşvik” yerine “zorunluluk” modeline geçtiğini gösteriyor. Amaç, bireylerin uzun vadeli finansal refahını yapısal garantilerle koruma altına almak.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Kıdem Tazminatı Düzenlemesi

Gelelim reformun en çok tartışılan ve merak edilen kısmına: Kıdem tazminatı ne olacak? “Karma TES” olarak adlandırılan model, mevcut kıdem hakkını yeniden yapılandırıyor ama geçmiş haklarını da koruma altına alıyor.

Karma TES Modeli: %8,33’lük Kıdem Hakkı Nasıl Bölünecek?

Mevcut durumda işveren, çalıştığın her yıl için sana 30 günlük brüt ücretin (%8,33) kadar kıdem tazminatı ödemekle yükümlü. Yeni modelde bu oran ikiye ayrılıyor:

• %5,33’lük Kısım (Geleneksel Kıdem): Bu pay, yaklaşık 19 günlük ücretinle bildiğin geleneksel kıdem tazminatını oluşturmaya devam edecek. Dolayısıyla hak ettiğinde işverenin bu parayı sana eskisi gibi toplu olarak ödeyecek.
• %3’lük Kısım (TES İşveren Katkısı): Yaklaşık 11 günlük ücretine denk gelen %3’lük pay ise artık TES katkın olacak. Bu nedenle işverenin bu tutarı her ay düzenli olarak senin bireysel fon hesabına yatıracak.

En Önemli Güvence: TES yürürlüğe girmeden önceki tüm çalışma sürelerine ait kıdem tazminatı hakların, mevcut kanunlara göre %100 korunacak. Bu nedenle TES öncesi tüm kıdem alacakların mevcut yasalara göre güvence altında kalacaktır.

İş Değişikliği ve İstifa Durumunda Ne Olacak?

Yeni model, özellikle istifa durumunda çalışan lehine büyük bir avantaj getiriyor:

• İstifa Edersen: Mevcut sistemde istifa ettiğinde kıdem tazminatının tamamını kaybediyorsun. Karma TES ile bu durum değişiyor. İstifa etsen bile, bireysel fon hesabında biriken %3’lük işveren katkısı ve bu fonun getirileri tamamen senin olacak. Bu, reformun en somut kazanımlarından biri.
• İş Değiştirirsen: İşini dilediğin zaman değiştirebilirsin çünkü TES hesabındaki tüm birikimlerin her zaman güvendedir. Üstelik, yeni işvereninin katkılarıyla birikimin kaldığı yerden sürekli artmaya devam eder.

TES’e Kimler Katılacak? Kapsam, Süre ve Emeklilik Şartları

• Kimler Dahil Olacak?: Özel sektörde çalışan tüm SGK’lıların (4/A) sisteme katılımı zorunlu olacak. Kamu çalışanlarının (4/C) da dahil edilmesi beklenirken, Bağ-Kur’luların (4/B) durumu henüz net değil.
• Emeklilik Koşulları: Sistemden ikinci emekli maaşı için 60 yaşını doldurman ve 10 yıl prim ödemen gerekiyor. Bu şartları sağladığında ise birikiminin bir kısmını toplu, kalanını aylık maaş olarak alacaksın. Örneğin birikiminin %25’ini peşin alarak kalan tutarı ömür boyu maaş olarak kullanabilirsin.
• Paraya İhtiyacım Olursa? Kısmi Çekim Hakkı: Sistem, acil durumlar için esneklik sunuyor. İlk konut alımı, evlilik, ağır hastalık gibi özel durumlarda birikiminin belirli bir oranını çekme imkanın olacak.

TES Avantajlar ve Dezavantajları

Her büyük reform gibi TES’in de artıları ve eksileri var. Dengeli bir bakış açısıyla inceleyelim:

Çalışanlar için:

• Avantajlar: En büyük artı, SGK maaşına ek ikinci bir emeklilik geliri. Artık istifa ettiğinde bile kıdem hakkının belirli bir kısmını kesinlikle kaybetmeyeceksin. Ayrıca devlet ve işveren katkılarıyla TES hesabındaki birikimin hızla büyümeye devam edecek.
• Dezavantajlar: Cayma hakkının olmaması ve birikimlerine 60 yaşına kadar ulaşamamak, finansal esnekliğini azaltabilir. Kıdem tazminatının bir kısmının fona aktarılması, işten ayrıldığında alacağın toplu paranın miktarını düşürecek.

İşverenler İçin:

• Avantajlar: Kıdem tazminatı artık belirsiz bir bilanço yükü olmayacak ve öngörülebilir bir maliyete dönüşecek. Bu durum, şirketlere büyük bir finansal rahatlama sağlayacak.
• Dezavantajlar: Her ay düzenli olarak %3’lük bir prim ödeme yükümlülüğü, ek bir maliyet ve idari sorumluluk getirecek.

Karmaşık ödeme süreçleriyle değerli vaktini harcama. Param Sanal POS’un pratik altyapısı sayesinde dakikalar içinde online ödeme al. Hızlı kurulum ve avantajlı Sanal POS komisyon oranlarından yararlanmak için başvurunu şimdi tamamla, işine odaklan.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?

Gelelim en can alıcı soruya: Bu emeklilik düzenlemesi ne zaman hayatımıza girecek? Yasal düzenlemeyi içeren kanun teklifi henüz Meclis’e sunulmadı ve Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi Resmi Gazete‘de yayımlanmadı. Bu nedenle, şu anki tüm bilgiler taslak çalışmalara dayanıyor. İlk hedef 2024 sonuydu ancak bu gerçekleşmedi. Güncel hedefin 2026 yılının ikinci yarısı olduğu belirtiliyor.

Netleşmesi Beklenen Konular

• Kesin katkı oranları ve zamanla değişip değişmeyeceği.
• Fon yönetim giderleri ve kesinti oranlarının ne olacağı.
• Enflasyonist ortamda fonların alım gücünün nasıl korunacağı.

Sonuç olarak TES, emeklilik refahını artırma ve ülke ekonomisini güçlendirme potansiyeli taşıyan devasa bir reform. Başarısı ise sistemin şeffaflığına, fonların performansına ve en önemlisi ekonomik istikrara bağlı olacak. Bu süreçte finansal okuryazarlık seviyeni artırman ve kendi birikimlerini bilinçli bir şekilde yönetmen, geleceğin için yapacağın en iyi yatırım olacaktır.