İş hayatının en önemli kavramlarının başında gelen sosyal sigorta, halihazırda mevcut çalışan/işveren haklarınızı korur, geleceğinizi güvence altına alır ve sosyal hizmetlerden faydalanmanızı sağlar. Ülkemizde sosyal sigorta türleri olan 4A, 4B ve 4C kapsamında vatandaşlara sunulur. Peki bu sigorta türleri arasında fark nedir? Kimler hangi sigorta türü kapsamındadır? Sosyal sigorta türleri hakkında tüm merak ettiklerinizi sizin için derledik.
Çalışma hayatında işverenler ile çalışanlar arasındaki haklar ve sorumluluklar, Türkiye’de yürürlükte olan İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanunu tarafından belirlenmiştir. Bu bağlamda, işverenlerin çalışanlarına karşı sosyal sigorta hakkını sağlamaları da önemli bir husustur. Türkiye’de yürürlükte olan yasalar gereği, 18 yaşını dolduran her birey tam zamanlı, yarı zamanlı, süreli, süresiz olduğuna bakılmaksızın sigortalı bir şekilde çalışmak zorundadır.
Sosyal güvence sağlayan sigortalar, çalışanların statülerine göre, Sosyal Güvenlik Kurumu nezdinde belirlenir. Çalışan statüleri özel sektör, kamu hizmeti ve işveren olarak gruplandırılır. Birey, dahil olduğu bu 3 gruba göre 4A, 4B ve 4C olarak adlandırılan 3 farklı sigorta türünden birinde primlerini ödeyerek emeklilik ve sağlık sistemin başta olmak üzere sosyal haklardan faydalanabilir.
4A Sigorta Nedir?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre, Türkiye’de özel sektörde bir işveren altında çalışan her birey, 4A sigorta kapsamında yer almaktadır. Özel sektörde çalışan herkes, görev tanımı veya yetkilerine bakılmaksızın 4A sigorta statüsündedir. İşveren ile çalışan arasında tesis edilen iş sözleşmesi, 4857 sayılı İş Kanunu’na dayanır ve bu nedenle 4857’ye tabi olan her birey, 4A statüsünde çalışır.
4857 İş Kanunu ve 4A Sigorta Statüsü
4857 sayılı İş Kanunu, işveren ile çalışan arasında yapılan iş sözleşmesini düzenler ve bu sözleşme kapsamında çalışanlar, 4A sigorta statüsünde yer alır. Özel sektördeki her birey, bu kanuna tabi olarak çalıştığından, 4A sigorta kapsamında haklarını koruma altına alır. İşverenin sorumlulukları ve çalışanın hakları, bu kanun çerçevesinde belirlenir.
4A kapsamında ödenen sigorta primleri, çalışanlara çeşitli haklar sunar. Emeklilik, sağlık hizmetleri ve diğer sosyal güvenceler, bu prim ödemeleriyle finanse edilir. Sigorta primleri düzenli olarak ödendiğinde, çalışanlar bu sigorta türü tarafından sağlanan haklardan faydalanabilirler. Bu haklar, iş kazalarına karşı koruma, sağlık hizmetleri ve emeklilik gibi önemli alanları kapsar.
4A Hizmet Dökümü Nasıl Sorgulanır?
4A sigorta kapsamında olanlar, bu güvencelerini kontrol etmek ve bilgilerini güncellemek adına e-devlet üzerinden 4A Hizmet Dökümü sorgulama işlemi yapabilirler. Bu işlem sayesinde, sigorta prim gün sayıları ve finansal bilgiler gibi önemli detaylara kolayca erişim sağlanabilir.
e-Devlet Kapısı:
- e-Devlet Kapısı: https://www.turkiye.gov.tr/ adresine giriş yapın.
- Arama kısmına “4A Hizmet Dökümü” yazın ve çıkan sonuca tıklayın.
- T.C. kimlik numaranızı ve e-devlet şifrenizi girerek sisteme giriş yapın.
- “Sorgula” butonuna tıklayın.
- Hizmet dökümünüz ekranda görüntülenecektir.
SGK Mobil Uygulaması:
- SGK Mobil uygulamasını telefonunuza indirin ve yükleyin.
- Uygulamaya T.C. kimlik numaranız ve e-devlet şifreniz ile giriş yapın.
- “Hizmetlerim” menüsünden “4A Hizmet Dökümü” seçeneğini seçin.
- Hizmet dökümünüz ekranda görüntülenecektir.
4A Hizmet Dökümü’nde Yer Alan Bilgiler
- Sigortalı Adı Soyadı
- T.C. Kimlik Numarası
- Sicil Numarası
- Doğum Tarihi
- Baba Adı
- Anne Adı
- Cinsiyet
- Sigortanın Başlangıç Tarihi
- Hizmet Akşamı
- Prim Gün Sayısı
- Ödenen Prim Miktarı
- Çalışılan İşyerleri
4A Hizmet Dökümü ile Yapılabilecek İşlemler
- Emeklilik işlemleri
- Aylık bağlama işlemleri
- İşsizlik maaşı başvurusu
- Borçlanma işlemleri
- Diğer sosyal güvenlik işlemleri
4B Sigorta Nedir?
Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi kapsamında yer alan 4B sigorta, işverenler ya da kendi mesleğini icra eden bireyler için özel bir sosyal sigorta türüdür. Bu kapsamda, sigorta primlerini bireylerin kendisi öder. Serbest meslek çalışanları, sanatkarlar, mühendisler gibi kendi işini kuran kişiler 4B sigorta grubuna dahil edilir.
4B sigorta, genellikle işveren konumunda olan bireylerin veya kendi mesleklerini icra edenlerin sosyal güvenlik ihtiyaçlarına hitap eder. Serbest meslek sahipleri, kendi işini kuran sanatkarlar, mühendisler gibi meslek grupları, bu sigorta türü altında kendilerini güvence altına alır.
4B Sigorta Primleri ve İşveren Sorumlulukları
4B sigorta kapsamında olan bireyler, kendi sigorta primlerini düzenli olarak öderler. Bu primler, bireyin sosyal güvenlik haklarına ve gelecekteki sosyal hizmet avantajlarına yatırım yapar. İşveren konumundaki bireyler, kendi işlerinin sahipleri olarak, 4B sigorta primlerini kendileri öderler.
4B statüsünde olan işverenler ve kendi işini yapan bireyler, e-devlet üzerinden 4B Hizmet Dökümü belgelerine erişebilirler. Bu belgeler, sigorta prim ödemelerini, hizmet sürelerini ve diğer önemli bilgileri içerir. E-devlet sayesinde, bireyler kolayca sigorta durumlarını takip edebilir ve güncel bilgilere erişebilirler.
4C Sigorta Kapsamı Nedir?
Türkiye’de kamu hizmeti veren ve memur statüsünde çalışan bireylerin sosyal güvenliği, 4C sigorta kapsamında sağlanır. Bu durum, devlet kurumlarıyla yapılan iş sözleşmelerine tabidir. En basit tanımla, Türkiye genelindeki tüm memurlar, bu sigorta statüsüne tabi tutulmuşlardır. Yasal düzenlemelerle belirlenen kapsam, sadece memurları değil, aynı zamanda hizmet akdi ile çalıştırılanları, serbest meslek çalışanlarını, anonim şirket ortaklarını, gelir vergisinden muaf olan esnafları, komandit şirket ortaklarını, köy ve mahalle muhtarlarını da içerir.
Memurlar ve 4C Sigorta Statüsü
Türkiye’deki tüm memurlar, devlet kurumlarıyla yaptıkları iş sözleşmeleri çerçevesinde 4C sigorta statüsünde yer alırlar. Bu statü, memurların sosyal güvenliğini sağlama amacı güder. Memurlar, bu sigorta kapsamında çeşitli sosyal haklardan faydalanırlar ve gelecekteki emeklilik dönemlerini güvence altına alırlar.
Geniş Kapsam: 4C Sigorta ve Diğer Gruplar
4C sigorta kapsamı sadece memurları değil, aynı zamanda farklı çalışma statülerine sahip bireyleri de içerir. Hizmet akdi ile çalışanlar, serbest meslek sahipleri, anonim şirket ortakları, gelir vergisinden muaf olan esnaflar, komandit şirket ortakları, köy ve mahalle muhtarları da 4C sigorta kapsamında yer alırlar. Bu geniş kapsam, Türkiye’deki çeşitli meslek gruplarını ve çalışma statülerini içererek sosyal güvence sağlar.
4C statüsünde olan devlet memurları ve diğer gruplar, e-devlet üzerinden 4C Hizmet Dökümü sorgulama sekmesinden geçmiş hizmet süreleri ve sigorta primine esas kazançlarıyla ilgili detaylı bilgilere ulaşabilirler.
2006 Öncesi: SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı
2006 yılı öncesinde Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, üç ayrı kurum altında faaliyet gösteriyordu: Sosyal Sigorta Kurumu (SSK), Bağ-Kur ve Emekli Sandığı. Ancak, 2006 yılında yapılan önemli bir reform ile bu kurumlar, Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında birleştirildi. Bu birleşme, prim ödeyen herkes için tek bir sistem olan 4A, 4B ve 4C sigorta sistemine geçişi beraberinde getirdi.
2006 Öncesi:
- SSK: 4A sigorta kapsamında yer alan işçiler, esnaf ve sanatkârlar SSK’ya sigorta primleri ödüyordu.
- Bağ-Kur: 4B sigorta kapsamında yer alan esnaf ve sanatkârlar, çiftçiler, tarım işverenleri ve diğer bağımsız çalışanlar Bağ-Kur’a prim ödüyordu.
- Emekli Sandığı: 4C sigorta kapsamında yer alan devlet memurları Emekli Sandığı’na prim ödüyordu.
2006 Sonrası:
- 4A Sigortası: 4A sigortası kapsamında yer alanlar işçiler, esnaf ve sanatkârlar ile 2006 öncesi SSK’ya prim ödeyen kişilerdir.
- 4B Sigortası: 4B sigortası kapsamında yer alanlar 2006 öncesi Bağ-Kur’a prim ödeyen esnaf ve sanatkârlar, çiftçiler, tarım işverenleri ve diğer bağımsız çalışanlardır.
- 4C Sigortası: 4C sigortası kapsamında yer alanlar 2006 öncesi Emekli Sandığı’na prim ödeyen devlet memurlarıdır.